Ders 11

İçindekiler:

Fiil Çekimleri

Pekiştirme

Daha önce fiillerin kişiyi yani özneyi nasıl yansıttığını görmüştünüz. Сара сцоит, уара уцоит, бара баауеит vb. Bunlar tek özeneyi yansıtan fiillerdir, yani bu fiillerde bir tek kişinin eylemi bulunmaktadır. Abhazca’da fiiller aynı anda dört özneyi ya da dört kişiyi yansıtabilir.

Şimdi абара "görmek" fiilini iki kişi için çekimleyelim.

(сара бара) бызбоит seni (bayan için) Ben görüyorum. (Aslında cümlenin tam çevirisi Ben seni görüyorum dur, bununla birlikte görmenizi ve anlamanızı kolaylaştırmak açısından böyle kelime kelime bir çeviri yapmayı uygun gördük).
(сара уара) узбоит Seni Ben (erkek) görüyorum (Ben seni görüyorum)
(сара лара) дызбоит O bayanı Ben görüyorum (Ben o bayanı görüyorum)
(сара иара) дызбоит O erkeği Ben görüyorum (Ben o erkeği görüyorum)
(сара иара) (и)збоит O cansızı (cansız sınıf) Ben görüyorum (Ben onu görüyorum)

(бара сара) сыббоит Beni Sen (bayan) görüyorum (Ben seni görüyorum)
(уара сара) субоит Beni Sen (erkek) görüyorum (Ben seni görüyorum)
(лара сара) сылбоит O bayan Beni görüyor (O bayan beni görüyor)
(иара сара) сибоит O erkek Beni görüyor (O erkek beni görüyor)
(иара сара) сабоит O (cansız sınıf) beni görüyor (O beni görüyor)

Şimdi арбара "göstermek" fiilini üç kişi için çekimleyelim.

(иара бара сара) ибсырбоит O (cansız sınıf) Sen (bayan) Ben gösteriyorum (Ben onu sana gösteriyorum)
(иара сара уара) иусырбоит O (cansız sınıf) Sen (erkek) Ben gösteriyorum (Ben onu sana gösteriyorum)
(иара сара лара) илсырбоит O (cansız sınıf) O bayanı Ben gösteriyorum (Ben onu o bayana gösteriyorum)
(иара иара сара) и(и)сырбоит O (cansız sınıf) him Ben gösteriyorum (Ben onu o erkeğe gösteriyorum)
(иара иара сара) иасырбоит O (cansız sınıf) O (cansız sınıf) Ben gösteriyorum (Ben onu ona gösteriyorum)

Kişinin yerini değiştirdiğimizde cümlenin anlamı da değişir.

(иара сара бара) исбырбоит O (cansız sınıf) Bana Sen gösteriyorsun (Sen onu bana gösteriyorsun)
(иара лара бара) илбырбоит O (cansız sınıf) O bayana Sen gösteriyorsun (Sen onu o bayana gösteriyorsun)
(иара иара бара) (и)ибырбоит O (cansız sınıf) him Sen gösteriyorsun (Sen onu o erkeğe gösteriyorsun)
(иара иара бара) иабырбоит O (cansız sınıf) O (cansız sınıf) Sen gösteriyorsun (Sen onu ona gösteriyorsun)

Alıştırma 1
Boşlukları uygun çeviriyle doldurun!

исылҭоит O (cansız sınıf) bana O bayan veriyor-verir (O bayan onu bana veriyor)
иулҭоит .........................................................
ибылҭоит .........................................................
(и)илҭоит .........................................................
иалҭоит .........................................................
(Yanıtlar)

Alıştırma 2
Boşukları uygun harflerle doldurun.

илысҭоит O (cansız sınıf) O bayana Ben veriyorum (Ben onu o bayana veriyorum)
........ ҭоит O (cansız sınıf) Sana (bayan) Ben veriyorum (Ben onu sana veriyorum)
........ ҭоит O (cansız sınıf) Sana (erkek) Ben veriyorum (Ben onu sana veriyorum)
........ ҭоит O (cansız sınıf) O erkeğe Ben veriyorum (Ben onu o erkeğe veriyorum)
........ ҭоит O (cansız sınıf) O bayana Ben veriyorum (Ben onu o erkeğe veriyorum)
........ ҭоит O (cansız sınıf) Ona (cansız sınıf) Ben veriyorum (Ben onu ona veriyorum)
(Yanıtlar)

узбоит fiilinin çekiminde, örneğin бызбоит ve дызбоит gibi , kişi belirteçleri (уз) arasında ы sesli harfi bulunmaktadır, bununla birlikte, mevcut gramer kurallarına göre и ve у harflerine bitişik olan ы harfi yazıda gösterilmez, bu nedenle fiil şu şekilleri alır узбоит, сибоит, субоит.

Alıştırma 3
Şimdi fiilin şekline bakarak uygun zamirleri koymaya çalışın.
Örneğin: изгоит - иара сара изгоит

İki kişi	Üç kişi
субоит сигоит узгоит дызбоит узбоит бызгеит	иулҭоит иусҭоит исуҭоит ибсырбоит

(Yanıtlar)

Alıştırma 4
Aşağıdaki cümleleri Türkçe’ye çevirin.

1. Бааи, амҩа (и)бсырбап!
2. Аҩашазы сашьа ашкол ахь сигоит.
3. Саб есқьынгьы аҧара сиҭоит.
4. Аҧхын амшын ахь бызгоит.
5. Ала афата (акәац) (и)асҭоит.
6. Иахьа аҩны Кама дызбеит.
7. Арахь уааи.
8. Ҭагалан сан ақыҭахь сылгоит.

(Yanıtlar)

Alıştırma 5
Aşağıdaki cümleleri Abazacaya çevirin. Muhakkak bir önceki alıştırmadan biraz daha zor olacak ama daha önce böyle çeviriler yaptınız.

1. Bugün seni (bayan) işe götüreceğim.
2. Erkek kardeşim bana bir araba verecek.
3. Gel, sana köpeğimi göstereceğim.
4. Salı günü O erkek bana evini gösterecek.
5. Yazın arkadaşımı göreceğim.
6. O bayan daime bana para verir.

(Yanıtlar)

Alıştırma 6
Sol kolondaki zamirlerle sağ kolondaki fiilleri eşleştirin.

сара лара иара сара сара бара лара сара сара уара лара бара бара сара бара лара

бызгоит дызбоит исиҭоит ибылҭоит сылбоит узгоит сыббоит илбырбоит

(Yanıtlar)

Tipik yanlışlar!
сара лара дызбоит cümlesinin anlamı şudur: Sen o bayanı görüyorsun (kelime kelime çeviri: Ben O bayanı görüyorum)
лара сара сылбоит cümlesinin anlamı şudur: O bayan seni görür-görüyor (kelime kelime çeviri: O bayan Beni görür)
Farkı görebiliyor musunuz?!